Trẩy Hội Am Chúa: Về Với Cội Nguồn Linh Thiêng Của Xứ Trầm Biển Yên Bình
Cứ mỗi độ tháng Ba âm lịch, khi sắc xuân vẫn còn vương vấn và trời đất như vừa thức dậy sau giấc ngủ đông dài, người dân Khánh Hòa lại nô nức rủ nhau về Am Chúa – nơi linh thiêng ẩn mình giữa núi non xanh mướt của xã Diên Điền, huyện Diên Khánh. Từ bao đời nay, lễ hội Am Chúa đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tâm linh và văn hóa của người dân nơi đây. Không chỉ là một ngày hội với tiếng trống rộn ràng, làn hương nghi ngút, mà còn là dịp để mỗi người con xứ Trầm hương tìm về cội nguồn, bày tỏ lòng biết ơn đối với Thiên Y A Na Thánh Mẫu – vị phúc thần được xem là Mẹ Xứ, là người đã che chở, dạy dỗ và dẫn lối cho cư dân từ thuở lập làng lập ấp.
Am Chúa không phải là một ngôi đền lớn lộng lẫy, cũng chẳng nằm chễm chệ giữa phố phường đông đúc, mà khiêm nhường nép mình giữa phong cảnh hữu tình, như chính tinh thần của người dân vùng biển nắng gió này – mộc mạc nhưng đầy sâu sắc. Theo truyền thuyết và tín ngưỡng dân gian, Thiên Y A Na Thánh Mẫu – hay còn gọi là Bà Chúa Ngọc – đã từng hóa thân thành một người phụ nữ hiền hậu, dạy dân cày cấy, làm nhà, trồng dâu nuôi tằm, ươm tơ dệt lụa. Có thể nói, bà không chỉ là nữ thần bảo vệ, mà còn là biểu tượng của văn hóa nông nghiệp, của sự chia sẻ và vun đắp tình người.
Lễ hội Am Chúa là dịp để tôn vinh những giá trị ấy. Dẫu đã trải qua bao mùa mưa nắng, chiến tranh và đổi thay, lễ hội vẫn được gìn giữ và phát triển suốt hàng chục năm qua. Năm nay, người dân Khánh Hòa hân hoan chào đón mùa lễ hội lần thứ 38 kể từ khi được phục hồi. Đây cũng chính là dịp để kỷ niệm sự kiện Am Chúa được công nhận là di tích quốc gia – một điểm son trong bức tranh di sản văn hóa của tỉnh.
Từ sáng sớm, người dân khắp nơi trong tỉnh, thậm chí từ các vùng lân cận như Phú Yên, Đắk Lắk, Ninh Thuận... đã tìm về đây. Ai cũng ăn mặc trang nghiêm, tay bưng mâm lễ – nào là xôi chè, bánh trôi, hoa trái, nhang đèn – thành tâm dâng lên Mẫu. Mùi hương trầm quyện trong gió sớm, tiếng chuông đá vọng vang giữa núi rừng tạo nên âm thanh huyền diệu như nối liền cõi thực với tâm linh.
Đỉnh điểm của lễ hội là các nghi thức tế lễ truyền thống được tổ chức trang nghiêm, quy củ. Những cụ bà ăn mặc trong trang phục áo dài truyền thống, đầu vấn khăn, tay nâng mâm lễ tổ chức lễ dâng hương, khấn nguyện cho quốc thái dân an, gia đình an khang, mùa màng bội thu. Người tham dự không ai bảo ai, đều im lặng nghiêm trang, như cùng hòa vào một sợi dây tâm linh dẫn về quá khứ.
Sau phần lễ là phần hội – sôi động và rộn ràng không kém. Nổi bật là các màn múa lân sư rồng, biểu diễn trống hội tưng bừng, thu hút nhiều người xem. Trẻ em háo hức, người lớn phấn khởi, mọi người đều nở nụ cười thân thiện với nhau như thể quen biết từ lâu. Đây cũng là dịp để từng gia đình tụ họp, cùng nhau quây quần bên mâm lễ, kể chuyện thời xưa, dạy con cháu cách thắp hương, khấn vái, để truyền lại niềm tin cùng nét đẹp văn hóa truyền thống.
Dù cuộc sống ngày nay ngày càng hiện đại, nhịp sống ngày một hối hả, nhưng những lễ hội dân gian như Trẩy hội Am Chúa vẫn giữ được nét yên bình, thiêng liêng – như một nốt trầm khiến lòng người lắng lại và trở nên nhẹ nhàng hơn. Với những người con xứ Nha Trang – Khánh Hòa xa quê, Am Chúa là nơi để trở về, để được sưởi ấm dưới bóng Mẫu, tìm lại phút bình yên giữa cuộc đời bận rộn.
Hội Am Chúa không chỉ là một sự kiện văn hóa – tâm linh, mà còn là dịp quảng bá hình ảnh Khánh Hòa yên bình và nghĩa tình đến với du khách bốn phương. Nếu có dịp ghé thăm Nha Trang vào đầu tháng ba âm lịch, đừng quên dành một buổi để lên Am Chúa, để thấy rằng giữa phố thị sôi động vẫn còn đó một vùng trời thanh tịnh, nơi bao đời người dân vẫn giữ gìn và kính ngưỡng một biểu tượng của lòng nhân ái, sự bao dung và đức hy sinh.
Trẩy hội Am Chúa – không chỉ là hành trình lễ hội, mà là hành trình trở về với cội nguồn, với lòng mình. Và rồi, khi rời chốn ấy, người ta lại mang theo trong tim một chút thơm hương quá vãng, một chút linh thiêng đất trời – để rồi cứ mỗi năm, lại mong ngóng ngày trở lại.
Cứ mỗi độ tháng Ba âm lịch, khi sắc xuân vẫn còn vương vấn và trời đất như vừa thức dậy sau giấc ngủ đông dài, người dân Khánh Hòa lại nô nức rủ nhau về Am Chúa – nơi linh thiêng ẩn mình giữa núi non xanh mướt của xã Diên Điền, huyện Diên Khánh. Từ bao đời nay, lễ hội Am Chúa đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tâm linh và văn hóa của người dân nơi đây. Không chỉ là một ngày hội với tiếng trống rộn ràng, làn hương nghi ngút, mà còn là dịp để mỗi người con xứ Trầm hương tìm về cội nguồn, bày tỏ lòng biết ơn đối với Thiên Y A Na Thánh Mẫu – vị phúc thần được xem là Mẹ Xứ, là người đã che chở, dạy dỗ và dẫn lối cho cư dân từ thuở lập làng lập ấp.
Am Chúa không phải là một ngôi đền lớn lộng lẫy, cũng chẳng nằm chễm chệ giữa phố phường đông đúc, mà khiêm nhường nép mình giữa phong cảnh hữu tình, như chính tinh thần của người dân vùng biển nắng gió này – mộc mạc nhưng đầy sâu sắc. Theo truyền thuyết và tín ngưỡng dân gian, Thiên Y A Na Thánh Mẫu – hay còn gọi là Bà Chúa Ngọc – đã từng hóa thân thành một người phụ nữ hiền hậu, dạy dân cày cấy, làm nhà, trồng dâu nuôi tằm, ươm tơ dệt lụa. Có thể nói, bà không chỉ là nữ thần bảo vệ, mà còn là biểu tượng của văn hóa nông nghiệp, của sự chia sẻ và vun đắp tình người.
Lễ hội Am Chúa là dịp để tôn vinh những giá trị ấy. Dẫu đã trải qua bao mùa mưa nắng, chiến tranh và đổi thay, lễ hội vẫn được gìn giữ và phát triển suốt hàng chục năm qua. Năm nay, người dân Khánh Hòa hân hoan chào đón mùa lễ hội lần thứ 38 kể từ khi được phục hồi. Đây cũng chính là dịp để kỷ niệm sự kiện Am Chúa được công nhận là di tích quốc gia – một điểm son trong bức tranh di sản văn hóa của tỉnh.
Từ sáng sớm, người dân khắp nơi trong tỉnh, thậm chí từ các vùng lân cận như Phú Yên, Đắk Lắk, Ninh Thuận... đã tìm về đây. Ai cũng ăn mặc trang nghiêm, tay bưng mâm lễ – nào là xôi chè, bánh trôi, hoa trái, nhang đèn – thành tâm dâng lên Mẫu. Mùi hương trầm quyện trong gió sớm, tiếng chuông đá vọng vang giữa núi rừng tạo nên âm thanh huyền diệu như nối liền cõi thực với tâm linh.
Đỉnh điểm của lễ hội là các nghi thức tế lễ truyền thống được tổ chức trang nghiêm, quy củ. Những cụ bà ăn mặc trong trang phục áo dài truyền thống, đầu vấn khăn, tay nâng mâm lễ tổ chức lễ dâng hương, khấn nguyện cho quốc thái dân an, gia đình an khang, mùa màng bội thu. Người tham dự không ai bảo ai, đều im lặng nghiêm trang, như cùng hòa vào một sợi dây tâm linh dẫn về quá khứ.
Sau phần lễ là phần hội – sôi động và rộn ràng không kém. Nổi bật là các màn múa lân sư rồng, biểu diễn trống hội tưng bừng, thu hút nhiều người xem. Trẻ em háo hức, người lớn phấn khởi, mọi người đều nở nụ cười thân thiện với nhau như thể quen biết từ lâu. Đây cũng là dịp để từng gia đình tụ họp, cùng nhau quây quần bên mâm lễ, kể chuyện thời xưa, dạy con cháu cách thắp hương, khấn vái, để truyền lại niềm tin cùng nét đẹp văn hóa truyền thống.
Dù cuộc sống ngày nay ngày càng hiện đại, nhịp sống ngày một hối hả, nhưng những lễ hội dân gian như Trẩy hội Am Chúa vẫn giữ được nét yên bình, thiêng liêng – như một nốt trầm khiến lòng người lắng lại và trở nên nhẹ nhàng hơn. Với những người con xứ Nha Trang – Khánh Hòa xa quê, Am Chúa là nơi để trở về, để được sưởi ấm dưới bóng Mẫu, tìm lại phút bình yên giữa cuộc đời bận rộn.
Hội Am Chúa không chỉ là một sự kiện văn hóa – tâm linh, mà còn là dịp quảng bá hình ảnh Khánh Hòa yên bình và nghĩa tình đến với du khách bốn phương. Nếu có dịp ghé thăm Nha Trang vào đầu tháng ba âm lịch, đừng quên dành một buổi để lên Am Chúa, để thấy rằng giữa phố thị sôi động vẫn còn đó một vùng trời thanh tịnh, nơi bao đời người dân vẫn giữ gìn và kính ngưỡng một biểu tượng của lòng nhân ái, sự bao dung và đức hy sinh.
Trẩy hội Am Chúa – không chỉ là hành trình lễ hội, mà là hành trình trở về với cội nguồn, với lòng mình. Và rồi, khi rời chốn ấy, người ta lại mang theo trong tim một chút thơm hương quá vãng, một chút linh thiêng đất trời – để rồi cứ mỗi năm, lại mong ngóng ngày trở lại.
